انواع شیر آلات صنعتی چیست؟
یکی از پرکاربردترین تجهیزات و ابزارآلات صنایع کوچک و بزرگ، انواع شیر آلات صنعتی یا ولوها (valve) هستند و علاوه بر صنایع در هر خانه ای هم یافت می شوند. کاربرد مشترک این شیرآلات، کنترل فشار و جریان سیالات در یک سیستم است. اما با توجه به تنوع بسیار زیادی که دارند، برخی کاربردهای منحصر به فرد خود را نیز دارند.
تقسیم بندی انواع شیر صنعتی
انواع شیر صنعتی از نظر کاربرد و نوع عملکردشان در انواع گوناگونی تولید می شوند و پرکاربردترین آنها عبارتند از:
-
شیر دروازه ای:
شیرهای دروازه ای از آن دسته شیرآلات صنعتی هستند که یا به شکل کاملا باز یا کاملا بسته استفاده می شود و به دلیل حساس بودن در برابر سایش و خوردگی، گزینه مناسبی برای استفاده در حالت نیمه باز نیست. باز و بسته کردن شیرهای دروازه ای به زمان نیاز دارد و از این نوع شیرآلات برای مواردی که نیاز به باز و بسته شدن سریع دارد؛ استفاده نمی شود.
فواید شیر دروازه‌ای:
- جریان مایعات روان است زیرا مقاومتی در آن به وجود نمی آورد.
- در جریان هایی که نیاز به دوجت دارد مورد استفاده قرار می گیرد.
- طراحی ساده ای دارد.
- در لوله هایی که دیامتر‌های بزرگتری دارند، قابل استفاده است.
معایب شیر دروازه‌ای
- به عنوان دریچه گاز مناسب نیست، چون ممکن است کنترل دقیق بر روی جریان را به شما ندهد.
- اگر برای جریان گاز مورد استفاده قرار گیرد، امکان دارد که شدت جریان به دیسک آسیب برساند.
شیر کروی
ساختار شیرهای کروی به صورت 180 درجه ای است. یعنی مایعات از نقطه ای که وارد می شوند، 180 درجه تغییر مسیر می دهند. ظاهر این شیرآلات صنعتی کاملا کروی است و به دلیل همین ساختار است که مایعات در آن تغییر مسیر می دهند. لازم به ذکر است که این شیر می تواند در حالت نیمه باز هم قرار بگیرد و حتما لازم نیست به صورت کامل باز باشد و فرسوده نشود.
مزایای شیرهای کروی
- شیرهای کروی مکانیزم بسته شدن راحت تری دارند.
- دچار فرسودگی یا ساییدگی نمی شوند.
- تعمییر راحتی دارند.
معایب شیرهای کروی
- امکان افت فشار در این شیرها در اثر انسداد جریان وجود دارد.
- برای فشارهای بالا مناسب نیستند.
شیر سوزنی:
نام شیر سوزنی، از شکل دیسکش گرفته شده است و از لحاظ کارایی جزو شیرآلات کروی محسوب می شود. کاربرد این نوع از شیرآلات صنعتی، کنترل دقیق جریان سیال در لوله های باریک و ظریف است چون شیر سوزنی بسیار ظریف و کوچک است. بخاطر اینکه مکانیسم مورد اعتمادی دارد، در عملیات های دقیق و حساس بکار می رود. به طور مثال این شر در کاربراتورها، آزمایشگاه های نفت و پتروشیمی، ابزار دقیق و پرکاربردی است.
فواید شیر سوزنی
- جریان مایعات و گاز را به خوبی کنترل می کند.
- مناسب برای سیستم هایی است که نیاز به کنترل و دقت زیادی دارد.
- نیروی مکانیکی کمی برای آب بندی شیر نیاز است.
معایب شیر سوزنی
- برای خاموش شدن یا روشن شدن کامل آن، به زمان تقریبا زیادی نیاز است.
- بیسترین کاربردش برای استفاده در سیستم های پیچیده است.
شیر مخروطی یا سماوری:
اين نوع شيرآلات صنعتی، برای قطع و وصل کامل جريان مورد استفاده قرار می‌گيرد. وقتی شير کاملا باز باشد، جریان سیالات بدون هیچ مانعی در خط مستقیم از آن عبور می کند. و لازم است بدانید افت فشار شیر سماوری، در حد شیر کشویی کم است اما سطح اصطکاک بين دريچه و بدنه زياد است. باز و بسته کردن شیر، مخصوصا وقتی که ابعاد آن بزرگ باشد، به دلیل تحت فشار بودن کار سخت تری است. این شیر صنعتی، با پلاگ باز و بسته می شود و پرکاربردترین نوع پلاگ که برای شیر سماوری میسازند، به شکل مخروطی ناقص است كه با چرخاندن آن، دریچه روبروی لوله قرار می گیرد و سیال از آن عبور می کند. اين نوع شير انواع گوناگونی دارد و حتی امکان دارد که مدل سه راه و چهار راه آن هم وجود داشته باشد. البته بايد به این نکته دقت کرد که اين نوع شير در درجه حرارت مناسب، کاملا درست و بی عیب کار میکند اما اگر دما از حد مجاز عبور کند و گرم تر از حد معمول بشود، دریچه منبسط می شود و شیر به سختی باز و بسته می گردد.
فواید شیرهای سماوی
- مکانیزم ساده ای دارد.
- نگهداری آن راحت است.
- افت فشار خیلی کم در آن اتفاق می افتد.
- موقع بسته شدن شیر قابل اعتماد است.
- سریع باز و بسته می‌شود.
معایب شیرهای سماوی
- به دلیل اصطکاک زیاد، دارد برای باز و بسته شدن شیر به محرک نیاز دارد.
- برای جریان بنزین مناسب نیست.
- به برق یا عملگر اتوماتیکی نیاز دارد.
شیر پروانه ای:
يکی از ساده‌ترين نوع شيرآلات صنعتی است که در واحدهای نفت و پتروشيمی کاربرد زیادی دارد. شیر پروانه ای یک بدنه معمولی و یک صفحه مدور دارد که تقریبا در وسط شیر قرار گرفته است. اين صفحه حول ميله ای در حدود ٩٠ درجه می‌چرخد و به وسيله اهرمی به قسمت حرکت دهنده شير متصل شده است. محرک آن ممکن است دستی یا برقی یا حتی به وسیله فشار هوا کار کند. کاربرد اين نوع شيرها در واحدهايی که فشار آنها در حين کار کم باشد بسيار پرکاربرد است. جالب است بدانید که این شیرها، سرعت حرکت سیالات را در حداقل زمان و کمترین حرکت شیر، افزایش میدهد. و این ویژگی خاص این نوع از شیرآلات صنعتی است. این شیرآلات پروانه ای در مخازن يا برج های تحت فشار و در انتقال حجم زياد سيال مورد استفاده قرار می‌گيرند.
مزایای شیرهای پروانه ای
- دارای طراحی فشرده و کوچک است
- وزن سبکی دارد
- نصب آن ساده و آسان است
معایب شیرهای پروانه ای
- قابلیت های محدودی برای استفاده به عنوان شیر انبساط دارد.
- اگر فشار سیالات زیاد باشد، ممکن است به دیسک آسیب برسد.
